Stanisław Moniuszko

Stanislaw Moniuszko jest powszechnie uwazany za tworce polskiej opery narodowej. Stworzył polską operę na najwyższym poziomie. "Halka" z 1848 roku, wystawiona w nowej wersji w roku 1858 oraz "Straszny dwór" z roku 1865 to najważniejsze jego dzieła, łączące wysokiej klasy europejski warsztat kompozytorski z narodowymi treściami.








„Halka” jest sztuką czteroaktową. Opowiada o tragicznym losie „Halki” porzuconej przez niewiernego i przewrotnego kochanka. Akcja rozgrywa się pod koniec XVIII wieku.

>

Mazur z opery "Halka"	Mazur z opery "Straszny dwór"

Stanislaw Moniuszko urodził się 5 maja 1819r. w Ubielu (dzis Bialorus) w rodzine szlacheckiej. Jako dziecko Moniuszko przejawia niepospolity talent muzyczny, rozwijany najpierw w srodowisku domowym, przez jego matke, znakomitego muzyka, spiwaczke i harfistke. Nastepnie w czasie pobytu w Warszawie przez grono tamtejszego konserwatorium.
W osiemnastym roku życia wyjeżdza do Berlina gdzie pobiera prywatne lekcji kompozycji u profesora C.F.Rungenhagena.



Już we wczesnym dzieciństwie Moniuszko zetknął się, przy okazji różnych uroczystości i obrzędów, z polską muzyką ludową, nie pozbawioną jednak wpływów białoruskich i ukraińskich. Stanowiło to inspirację dla późniejszej twórczości pieśniarskiej.

Pierwszymi kompozycjami Moniuszki były znakomite pieśni domowe (ponad trzysta) .Większość została zebrana i wydana w postaci Śpiewników domowych, z których 6 opublikowano za życia kompozytora, a po śmierci – 6 następnych, zawierających pieśni wydane wcześniej osobno.

Najbardziej znane pieśni:

* Ojcze z niebios, Boże Panie
* Dziad i baba
* Pieśń wieczorna
* Znaszli ten kraj (2 wersje)
* Trzech budrysów
* Prząśniczka
* Złota rybka
* Krakowiaczek
* Kozak
* Świtezianka

U prząśniczki siedzą jak anioł dzieweczki, przędą sobie, przędą jedwabne niteczki. Kręć się, kręć wrzeciono, wić się tobie wić! Ta pamięta lepiej, czyja dłużdza nić! .Poszedł do Królewca młodzeniec z wiciną, łzami się zalewał, żegnając z dziewczyną. Kręć się... gładko idzie przędza wesołej dziewczynie, pamiętała trzy dni o wiernym chłopczynie. Kręć się... Inny się młodzieniec podsuwa z ubocza i innemu rada dziewczyna ochocza. Kręć się, kręć wrzeciono, prysła wątła nić, wstydem dziewczę płonie, wstydź się, dziewczę, wstydź!

------------------------------------- Znasz-li ten kraj, Gdzie cytryna dojrzewa, Pomarańcz blask Majowe złoci drzewa? Gdzie wieńcem bluszcz Ruiny dawne stroi, Gdzie buja laur I cyprys cicho stoi? Znasz-li ten kraj? Ach, tam, o moja miła! Tam był mi raj, Pókiś ty ze mną była! Znasz-li ten gmach, Gdzie wielkich sto podwoi, Gdzie kolumn rząd I tłum posągow stoi? A wszystkie mnie Witają twarzą białą: Pielgrzymie nasz, Ach, co się z tobą stało! Znasz-li ten kraj?- Ach, tam, o moja miła! Tam był mi raj Pókiś ty ze mną była! Znasz-li ten brzeg, Gdzie po skalistych górach Strudzony muł Swej drogi szuka w chmurach? Gdzie w głębi jam Płomieniem wrą opoki, A z wierzchu skał W kaskadach grzmią potoki? Znasz-li ten kraj? Ach, tu o moja miła! Tu byłby raj, Gdybyś ty ze mną była!

Ogromne są zasługi Stanisława Moniuszki dla polskiej liryki wokalnej. Charakterystyczne jest zróżnicowanie pieśni - od prostych, opartych często na muzyce ludowej, po koncertowe ballady. Szczególnie ten ostatni rodzaj utworów, nieobecnych przed Moniuszką w muzyce polskiej, pieśni o zmiennych nastrojach, daje wykonawcy olbrzymie możliwości interpretacyjne. Wymaga jednocześnie wielkiej wrażliwości, zarówno jeśli chodzi o muzykę, jak i tekst. Przykładami mogą być takie utwory jak Czaty, Trzech Budrysów, Dziad i baba. W tym ostatnim utworze Moniuszko dał wyraz swemu poczuciu subtelnego humoru, później to poczucie humoru osiągnie kulminację w scenie przy zegarze ze Strasznego dworu.

"Dziad i baba"	"Straszny Dwór"

« Straszny Dwor », jeden z najwybitniejszych jego utworow, Posiadając cechy romantyczne i komediowe zarazem, dzieło cechuje silne zabarwienie patriotyczne. W operze, już w pierwszych scenach, widoczny jest konflikt pomiędzy naturalną chęcią prowadzenia spokojnego życia w rodzinnym domu - założenia rodziny - i patriotycznym obowiązkiem służenia Ojczyźnie z bronią w ręku. Z powyższych powodów było jednocześnie popularne wśród polskiej publiczności i zakazane przez rosyjskie władze okupacyjne. Opera powstała w okresie zaborów,a premiera polska przerodziła się w wielką manifestację patriotyczną.




Aria Stefana - "Straszny dwór" (Aria z kurantem)

Moniuszko pisal takze muzyke religijna. We Francji wydal trzecia litanie zatytulowana « Ostra Brama », dedykowana Rossiniemu. skomponowal rowniez kilka utworow na fortepian. Liszt pisal : »Nie latwo pisac polonezy po Chopinie, ale u Moniuszki zupelnie inne, nowe,swieze. Toz to arcydzielko w poezji w miniaturowej formie – jakby sie czulo modzewiowa zywice ze staropolskiego dworku. »




Stanislaw Moniuszko umiara w Warszwie 4 czerwca 1872roku.

Alain Duault w « L’ Avant Scene opera », pisal : « Slawa Moniuszki byla tak wielka,ze ponad 70 000 osob uczestniczylo w pogrzebie. Ale takze jeszcze i dzisiaj w Polsce cnoty polityczne oper Moniuszki sa wysoko cenione. » « Kiedy Miecznik spiewa swa znana arie patriotyczna w drugim akcie « Strasznego Dworu », i gdy Stefan w trzecim akcie spiewa arie z kurantem, za kazdym razem cala sala sie podnosi, i na stojaco, z owacjami, bije gromkie i serdeczne brawa z calego serca, owacji dla wielkiego kompozytora polskigo.






Aria Miecznika - "Straszny dwór"

Żródło:
www.trubadur.pl
pl.wikipedia.org/wiki
www.poland.gov.pl